ТАБИБ, ГАЛИМ, ЯЗУЧЫ

Күренекле шәхес Мәҗит Нартайлаковка – 60 яшь

Мәҗит Нартайлаков Ырымбур өлкәсе Переволоцкий районында гади крестьян гаиләсендә дөньяга килгән. Мәктәптә укыган елларында, иң кирәкле вакытта авылда медицина ярдәме күрсәтерлек табиб булмаганлыктан, явыз чир әтисен дөньялыктан алып китә. Гаилә башлыгының вакытсыз үлеме якыннарын зур кайгыларга сала, Мәҗиткә медицина юлын сайларга этәргеч бирә.

1976 елда Нартайлаковлар гаиләсе Иске Балак авылына, әнисенең туган ягына күчеп кайта. 1977 елда Мәҗит Тайняш урта мәктәбен бик яхшы билгеләренә тәмамлап, Башкорт дәүләт медицина институтының дәвалау факультетына укырга керә. Студент елларында ук уку cәгатьләреннән соң дәваханәдә санитар булып эшли башлый. Институтны тәмамлагач, 1983-1985 елларда хирургия буенча клиник ординатура үтә. Аннары Уфа шәһәренең алтынчы дәваханәсендә кабул итү бүлеген җитәкли. 1987дә конкурс буенча үзе тәмамлаган уку йортының гомум хирургия кафедрасында кандидатлык диссертациясе яклый. 1991 елдан доцент булып эшли. 1995 елда Мәскәүдә докторлык диссертациясен уңышлы яклаганнан соң бер ел үткәч, медицина университетының гомум хирургия кафедрасы профессоры булып сайлана. Янә бер елдан гомум хирургия кафедрасы мөдире вазифасына раслана. Бер үк вакытта 1994-1997 елларда Башкортстан Республикасы Сәламәтлек саклау министрлыгының баш хирургы, 2011-2015 Башкорт дәүләт медицина университетының дәвалау эше буенча проректоры булды.

Мәҗит Әхмәт улы Нартайлаков Г.Куватов исемендәге республика клиник дәваханәсе базасында эшләп, хирургия профилендәге барлык бүлекләргә юнәлеш биреп тора, коллегаларына, укучыларына зур ярдәм күрсәтә. Шундагы хирургия клиникасы директоры ул. Бер үк вакытта Башкортстанның республика хирургия-гепатология үзәгенә, алдынгы медицина технологияләрен өйрәнү буенча фәнни-тикшеренү институтына, медицина университеты клиникасы базасындагы гепатология үзәгенә дә җитәкчелек итә. Безнең районның хирургия хезмәте кураторы.

Күренекле якташыбыз – югары категорияле хирург, галим, югары белем йорты укытучысы, Русиянең табигый фәннәр академиясе әгъза-корреспонденты, БРның атказанган фән эшмәкәре, БР сәламәтлек саклау отличнигы, БР һәм РФнең атказанган табибы, Башкортстанның 2002 елгы иң яхшы хирургы. Халыкара хирург-гепатологлар ассоциациясенең шәрәфле әгъзасы, Русия хирурглар җәмгыятенең Башкортстан бүлеге рәисе, медицина университеты гыйльми советы әгъзасы, Сәламәтлек саклау министрлыгының хирургия буенча аттестация комиссиясе һәм хирургия советы рәисләре урынбасары, “Здравоохранение Башкортостана” журналының редколлегия әгъзасы.

Мәҗит Әхмәт улы хирургия гепатологиясе, хирургия гастроэнтерологиясе, абдоминаль хирургия, хирургия инфекцияләре, трансплантология, торакаль хирургия юнәлешләрендә фәнни-тикшеренү эшчәнлеге алып бара. “Кардиохирургия”, “Трансплантология” дигән махсус программалар эшләгән. Аның гыйльми казанышлары белән Русия регионнарында гына түгел, БДБ илләрендә, хәтта Болгария һәм Төркиядә кызыксыналар.

Башкортстан Республикасы Хирурглар ассоциациясе “Алтын скальпель” премиясен булдырып, 1997дән алып ел саен шул югары бүләкнесәламәтлек саклау өлкәсендә зур уңышларга ирешкән табибларга тапшырып килә. Мәҗит Нартайлаков 1996, 2005, 2013 елларда, ягъни өч тапкыр инде “Алтын скальпель”гә лаек булды!Ул шулай ук Русиянең һәм Башкортстанның Мактау грамоталары, Рәхмәт хатлары, Дипломнар, Салават Юлаев ордены, Башкортстанның фән һәм техника өлкәсендәге дәүләт премиясе белән бүләкләнде.

Фәнни хезмәтләре дә 600дән артык. 13 монографиясе, 34 укыту кулланмасынәшер ителгән. Уйлап табуга 28 патент алынган, 51 рационализаторлык тәкъдиме керткән.

Эш бүлмәсе диварындагы портретларга игътибар итүемне күргәч, ул зур горурлык белән: “Болар минем хөрмәтле укытучыларым – профессор Ирек Сафин, академик Наил Гатауллин, гастрохирургия бүлегенең элекке мөдире Николай Пешков. Бүгенге уңышларым өчен мин беренче чиратта аларга – остазларыма бурычлы”, – дип куйды.

Әйе, остазларыннан күп нәрсәгә өйрәнә ул. Ә тормышта алар биргән гыйлемне кулланырга, камиллекне күрсәтергә һәрчак сәбәбе туып тора. Аның кебек югары категорияле хирургларга бигрәк тә.

Мәкаләм башында героемның бик яшьли әтисез калуын әйткән идем. Бу хакта балачак истәлекләрен уртаклашып, ул түбәндәгеләрне сөйләде: “Әтиемне дөньялыктан алып киткән яман шеш авыруы бүген дә җиңгесез. Ләкин иманым камил: хәзерге медицина технологияләре ярдәмендә әтиемне коткарып калып булыр иде, сәламәтлек саклау тармагының бүгенге мөмкинлекләре 1960-1970 елларныкыннан сизелерлек алга китте бит. Күп еллар элек әтиемә ясалган операция бүген иң гадиләрдән санала инде”.

Әйе, күбрәк кешеләрне гомерле итү бурычын алга куеп, медицина заман белән бергә атлый. Мәҗит Нартайлаков кебек сәләтле,олы йөрәкле табиблар адәм балаларын бәхетле итәр өчен бөтен көчен, белемен, вакытын бирә. Аерым авыручыларны операция генә коткара алмагач, дөнья медицинасы андыйларга донор әгъзаларны күчереп утырту юлын тапкан. Соңгы елларда шактый катлаулы мондый операцияләр Башкортстан җирлегендә дә ясала. Мәҗит Әхмәт улы – республикабызда әгъзаларны күчереп утырту буенча тәүге хезмәтне оештыручыларның берсе, Башкортстанда беренчеләрдән булып донор бавырны күчереп утыртуны уңышлы гамәлгә ашырган галим.

–Хак фикер, гаиләдә дә бик бәхетлемен. Хәләл җефетем, гомере буе табибә булып эшләгән Данира Равил кызы хаклы ялда инде, өч бала – Зөһрәне, Айсылуны, Хәйдәрне тәрбияләп үстердек. Тормышта һәркайсы үзенең лаеклы урынын тапты.

Матбугатка әзерләде: Айдар БАСЫЙРОВ,

Чакмагыш районы тарих һәм туган якны өйрәнү музее директоры,

философия фәннәре кандидаты.